Το Νότιο Αιγαίο

Το Νότιο Αιγαίο

Μια γρήγορη ματιά στο προφίλ του
Χάρτης με τα νησιά του Νοτίου Αιγαίου

Η Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου έχει έκταση 5,286 τ. χλμ. (ποσοστό 4% της επιφάνειας της χώρας) και ο πληθυσμός της βάσει της τελευταίας απογραφής ανέρχεται σε 308.975 κατοίκους. Αποτελείται από τα νησιωτικά συμπλέγματα των Κυκλάδων και της Δωδεκανήσου. Περιλαμβάνει 79 νησιά (από τα οποία κατοικούνται τα 52) και 178 βραχονησίδες. Μετά την πρόσφατη διοικητική μεταρρύθμιση περιλαμβάνει 13 Περιφερειακές Ενότητες και 34 Δήμους.

Το κύριο χαρακτηριστικό της είναι ο κατακερματισμός σε πολλά νησιά με αρκετές διαφοροποιήσεις ως προς το μέγεθος, τα χαρακτηριστικά και το επίπεδο ανάπτυξης και οι μεγάλες αποστάσεις μεταξύ των νησιών και του μητροπολιτικού κέντρου της Χώρας. Έτσι προσδιορίζεται η τριπλή της «περιφερειακότητα», δηλαδή οι μεγάλες αποστάσεις των νησιών μεταξύ τους, από την έδρα της Περιφέρειας και από την  πρωτεύουσα της Χώρας. Συνεπώς το Νότιο Αιγαίο αποτελεί την απόλυτη έκφραση της νησιωτικότητας, παράγοντας που συνεπάγεται αυξημένες απαιτήσεις ως προς τη χωρική, την οικονομική και την κοινωνική συνοχή.

Η ιδιαιτερότητα αυτή σε συνδυασμό με τη γεωγραφική θέση της Περιφέρειας (αποτελεί εξωτερικό σύνορο της χώρας και της Ευρωπαϊκής Ένωσης) της προσδίδει μεν μια μοναδικότητα σε σχέση με τις άλλες Περιφέρειες, δημιουργεί όμως μια σειρά από προβλήματα (απομόνωση, αδυναμία επίτευξης οικονομιών κλίμακας, αυξημένο κόστος μεταφορών κτλ.) και συνεπάγεται αυξημένες ανάγκες για δημιουργία ξεχωριστών υποδομών σε κάθε νησί.

Το Νότιο Αιγαίο μέσα από την απογραφή πληθυσμού του 2011

Τον Δεκέμβριο 2012 δημοσιεύθηκε στην Εφημερίδα της Κυβέρνησης (Β3465/28.12.2012) το αποτέλεσμα της απογραφής του προηγούμενου έτους (2011) που αφορούσε τους μόνιμους κατοίκους όλων των περιφερειών και δήμων της χώρας. Ο πληθυσμός της Ελλάδας καταμετρήθηκε στα 10.815.197 άτομα και της Περιφέρειας Νότιου Αιγαίου, στα 308.975 άτομα, καθιστώντας την 10η πολυπληθέστερη της χώρας (μικρότερο πληθυσμό έχουν οι περιφέρειες Βόρειου Αιγαίου, Ιονίων Νήσων και Δυτικής Μακεδονίας).

Η σωστή αποτύπωση του πληθυσμού των δήμων της περιφέρειάς μας έχει ιδιαίτερη σημασία για το τρέχον και το επόμενο ΕΣΠΑ, καθώς με βάση πληθυσμιακά κριτήρια λαμβάνονται ορισμένες αποφάσεις που επηρεάζουν την υλοποίηση των συγχρηματοδοτούμενων από την Ευρωπαϊκή Ένωση προγραμμάτων. Έτσι σύμφωνα με την απογραφή, η Περιφέρεια περιλαμβάνει συνολικά 52 κατοικημένα νησιά που υπάγονται στους δύο νομούς της, Δωδεκανήσου (με 24 κατοικημένα νησιά και 190.988 κατοίκους) και Κυκλάδων (με 28 κατοικημένα νησιά και 117.987 μόνιμους κατοίκους). Μεγαλύτερος δήμος είναι ο Δήμος Ροδίων με 115.490 κατοίκους και μικρότερος ο Δήμος Αγαθονησίου με 185 κατοίκους. Το Αγαθονήσι δεν είναι όμως το νησί με το μικρότερο πληθυσμό, αφού πολλά άλλα μικρότερα (πληθυσμιακά) νησιά αποτελούν μέρος μεγαλύτερων δήμων, όπως πχ. η Ηρακλειά με 145 κατοίκους (υπάγεται στο Δήμο Νάξου και Μικρών Κυκλάδων), η Ψέριμος με 80 κατοίκους (υπάγεται στο Δήμο Καλυμνίων) και πολλά ακόμα (βλ. παρακάτω).

Σύμφωνα με την απογραφή οι δέκα μεγαλύτεροι δήμοι της Περιφέρειάς μας είναι οι ακόλουθοι:

Δήμος

Κάτοικοι

Ροδίων

115.490

Κω

33.388

Σύρου-Ερμούπολης 

21.507

Νάξου & Μικρών Κυκλάδων

18.864

Καλυμνίων

16.179

Θήρας

15.550

Πάρου

13.715

Μυκόνου

10.134

Άνδρου

9.221

Τήνου

8.636

Τα τρία τέταρτα των νησιών της Περιφέρειας (39 από τα 52) έχουν πληθυσμό μικρότερο των 3,000 κατοίκων, κάτι που αναδεικνύει την πολυδιάσπαση ανθρώπινων και οικονομικών πόρων και τη δυσκολία να προσφερθούν ισότιμες υπηρεσίες σε όλους τους κατοίκους. Τα νησιά αυτά είναι: Ανάφη (271 κάτοικοι), Θηρασιά (319), Ίος (2.024), Σίκινος (273), Φολέγανδρος (765),  Αγαθονήσι (185), Αστυπάλαια (1.334), Τέλενδος (94), Ψέριμος (80), Καλόλιμνος Καλύμνου (2), Πλατύ Καλύμνου (2), Λειψοί (790),  Φαρμακονήσι (10), Πάτμος (2.998), Αρκοί (44), Μάραθος Πάτμου (5), Σαρία Καρπάθου (45), Κάσος (1.084), Κέα (2.446), Μακρόνησος (9), Κύθνος (1.456), Γυαλί Κω (21), Νίσυρος (1.008), Κίμωλος (908), Πολύαιγος Κιμώλου (2), Σέριφος (1.420), Σίφνος (2.625), Δήλος (24), Αμοργός (1.971), Κάτω Αντικέρι Αμοργού (2), Δονούσα (167), Ηρακλειά (141), Κουφονήσι (399), Σχοινούσσα (227), Αντίπαρος (1.211), Μεγίστη (492), Σύμη (2.590), Τήλος (780) και Χάλκη (478).

Να σημειώσουμε ότι ο πληθυσμός αναφοράς είναι ο «μόνιμος πληθυσμός», που σύμφωνα με τη Εθνική Στατιστική Αρχή περιλαμβάνει τα άτομα, ανεξαρτήτως υπηκοότητας, που δήλωσαν ότι διαμένουν στο συγκεκριμένο νησί κατά τον τελευταίο χρόνο ή αφίχθησαν πιο πρόσφατα αλλά σκοπεύουν να μείνουν εκεί για δώδεκα μήνες. Ο «μόνιμος» δεν πρέπει να συγχέεται με τον «νόμιμο πληθυσμό» που αφορά τους εγγεγραμμένους στα δημοτολόγια (δηλ. τους δημότες), χωρίς να καταμετρά με ακρίβεια τους πραγματικούς κατοίκους ενός νησιού.